Stwierdzenie nieważności małżeństwa a "rozwód kościelny"

Przede wszystkim wyjaśnić należy, iż prawo kanoniczne nie zna takich pojęć jak rozwód kościelny czy unieważnienie małżeństwa. Są to nietrafne kolokwializmy. Na uwadze mieć należy podstawową istotę małżeństwa, która zawiera się w słowach „co Bóg złączył człowiek niech nie rozdziela”. Jak zatem w obliczu przywołanej sentencji sądownie przeprowadzić rozwód bądź unieważnić małżeństwo? Węzła małżeńskiego formalnoprawnie rozwiązać nie można. Jedynym właściwym wyrażeniem w tej materii jest stwierdzenie nieważności małżeństwa. Sens tego postępowania sprowadza się bowiem do wykazania, iż małżeństwo było nieważnie zawarte od samego początku, tj. od dnia ceremonii zaślubin. W konsekwencji na kanwie postępowania przed sądem diecezjalnym, sądem metropolitarnym lub ewentualnie przed Rotą Rzymską (III instancja) stwierdza się nieważność małżeństwa a nie przeprowadza się jego unieważnienia bądź rozwodu kościelnego. Tak w ogromnym uproszczeniu można przedstawić sedno omawianego zagadnienia albowiem w rzeczywistości proces ten jest dość skomplikowany.