Mobbing
oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko
pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub
zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności
zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika,
izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa powyżej, uzasadniającej rozwiązanie umowy.
W zasadzie katalog działań i zaniechań, które mogą stanowić mobbing – jest otwarty. Dokonując oceny bazuje się na pięciu podstawowych kategoriach zachowań mobbingowych, sklasyfikowanych przez H. Leymanna, które to zachowania swą powtarzalnością, częstotliwością i ciągłością w czasie mogą być zakwalifikowane jako mobbing. Są to:
1) oddziaływania zaburzające możliwości komunikowania się:
a) ograniczanie przez przełożonych i współpracowników możliwości wypowiadania się,
b) stałe przerywanie wypowiedzi,
c) reagowanie na uwagi krzykiem lub głośnym wymyślaniem i pomstowaniem,
d) ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy i życia prywatnego,
e) napastowanie przez telefon,
f) werbalne i pisemne groźby i pogróżki,
g) ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające gesty i spojrzenia,
h) różnego rodzaju aluzje, bez jasnego wyrażania się wprost;
2) oddziaływania zaburzające relacje społeczne:
a) unikanie rozmów z ofiarą,
b) niedawanie możliwości odezwania się,
c) odizolowanie miejsca pracy,
d) zabronienie kolegom rozmów z ofiarą,
e) traktowanie "jak powietrze";
3) działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór osoby – ataki na reputację:
a) mówienie źle za plecami danej osoby,
b) rozsiewanie plotek,
c) podejmowanie prób ośmieszenia,
d) sugerowanie choroby psychicznej,
e) kierowanie na badanie psychiatryczne,
f) wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa,
g) parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia lub gestów w celu ośmieszenia osoby,
h) nacieranie na polityczne albo religijne przekonania,
i) żarty i prześmiewanie życia prywatnego,
j) wyśmiewanie narodowości,
k) zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą,
l) fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy,
ł) kwestionowanie podejmowanych decyzji,
m) wołanie na ofiarę, używając sprośnych przezwisk lub innych, mających ją poniżyć wyrażeń,
n) zaloty lub słowne propozycje seksualne;
4) działania mające wpływ na jakość sytuacji życiowej i zawodowej:
a) niedawanie ofierze żadnych zadań do wykonania,
b) odbieranie prac zadanych wcześniej do wykonania,
c) zlecanie wykonania prac bezsensownych,
d) dawanie zadań poniżej jego umiejętności,
e) zarzucanie wciąż nowymi pracami do wykonania,
f) polecenia wykonywania obraźliwych dla ofiary zadań,
g) dawanie zadań przerastających możliwości i kompetencje ofiary w celu jej zdyskredytowania;
5) działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary:
a) zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla zdrowia,
b) grożenie przemocą fizyczną,
c) stosowanie niewielkiej przemocy fizycznej,
d) znęcanie się fizyczne,
e) przyczynianie się do ponoszenia kosztów, w celu zaszkodzenia poszkodowanemu,
f) wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy ofiary,
g) działania o podłożu seksualnym.
Ocena uporczywości i długotrwałości oddziaływania na pracownika ma charakter zindywidualizowany i musi być odnoszona do każdego, konkretnego przypadku. Wymaga ona rozważenia, czy okres ten był na tyle długi, że mógł spowodować u pracownika - obiektywnego wzorca ofiary rozsądnej, co z zakresu mobbingu pozwoli wyeliminować przypadki wynikające z nadmiernej wrażliwości pracownika - skutki w postaci zaniżonej oceny przydatności zawodowej, poniżenia lub ośmieszenia pracownika, izolacji lub wyeliminowania go z zespołu współpracowników.
